Hình minh họa. Nguồn: dglapoiologistico

Gia công quốc tế

Khái niệm

Gia công quốc tế trong tiếng Anh tạm dịch là International processing.

Gia công quốc tế là phương thức giao dịch kinh doanh trong đó một bên (gọi là bên nhận gia công) nhập khẩu nguyên liệu hoặc bán thành phẩm của một bên khác (gọi là bên đặt gia công) để chế biến ra thành phẩm, giao lại cho bên đặt gia công và nhận thù lao (gọi là phí gia công).

Bản chất gia công quốc tế là hình thức mua bán giữa tiền và dịch vụ. Một bên chấp nhận thuê bên kia gia công là muốn mua phí gia công rẻ của bên nhận gia công. Bên nhận gia công thực chất là muốn bán sức lao động để có thu nhập. 

Do đó, xét về khía cạnh quốc tế hóa thì gia công quốc tế là hình thức xuất khẩu lao động tại chỗ. Phần lớn các công ty kinh doanh ở các quốc gia phát triển đều thiếu lao động phổ thông nên chi phí lao động rất cao. 

Đặc điểm

Đặc điểm của gia công quốc tế là hoạt động sản xuất gia công gắn liền với hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu. Bên đặt gia công quốc tế chuyển giao nguyên vật liệu để bên nhận gia công chế tạo thành thành phẩm và xuất trả lại cho bên đặt gia công. Chuỗi hoạt động đó liên quan đến các nghiệp vụ xuất khẩu và nhập khẩu nên có sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất gia công và ngoại thương. 

Mặt khác, hàng hóa được gia công thường là những mặt hàng thông thường có hàm lượng lao động kết tinh trong giá trị lớn do đó không đòi hỏi nhiều chất xám. Từ đặc điểm đó dẫn đến hoạt động gia công quốc tế thường diễn ra theo một chiều. Phần lớn các nước phát triển là các nước đi đặt gia công và các nước kém phát triển là các nước nhận gia công. 

Các hình thức gia công quốc tế

Xét về hình thức thanh toán phí gia công

- Hình thức gia công khoán: có nghĩa là bên đặt gia công khoán cho bên nhận gia công một khoản phí nhất định để bên nhận gia công tự quản lí và hạch toán chi trong phạm vi đó.

- Hình thức thực thanh thực chi: bên đặt gia công chỉ thanh toán những chi phí thực tế do bên nhận gia công chi ra. Chi phí gia công trong hình thức này được tính như là chi phí lương của lao động. 

Xét về quyền chuyển giao sở hữu nguyên vật liệu và thành phẩm

- Hình thức giao nguyên vật liệu và nhận thành phẩm: sẽ không có sự chuyển giao về quyền sở hữu nguyên vật liệu.

- Hình thức mua nguyên liệu bán thành phẩm: có sự chuyển giao về sở hữu nguyên vật liệu trong giai đoạn gia công. Hình thức này thường áp dụng khi bên nhận gia công có trình độ quản lí cao và hệ thống hạch toán giá thành và chi phí chính xác. 

Căn cứ vào chủ thể tham gia

- Gia công hai bên: là hình thức gia công có một bên đặt hàng với một bên gia công

- Gia công nhiều bên: là hình thức gia công mà có một bên đặt hàng nhưng nhiều bên gia công. Hình thức gia công quốc tế này khác với hình thức gia công mà một bên nhận gia công cho nhiều bên tham gia. 

Ưu, nhược điểm của giao dịch gia công xuất khẩu

Ưu điểm

- Gia công quốc tế đóng vai trò rất lớn trong việc luân chuyển hàng hóa vô hình.

- Thúc đẩy việc chuyên môn hóa lao động trên phạm vi toàn cầu, giúp cho việc phân công lao động quốc tế phát triển mạnh mẽ

- Có tác dụng lớn trong việc giúp các doanh nghiệp nhận gia công tiếp thu nhiều kinh nghiệm quốc tế và người lao động được tiếp cận với nhiều trang thiết bị và công nghệ tiên tiến hơn. 

- Đây là hình thức được áp dụng tất yếu trong giai đoạn đầu hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển lực lượng lao động bản địa thành lực lượng lao động quốc tế hùng hậu.

Nhược điểm

- Bên nhận gia công thường là bên yếu kém về nhiều mặt như vốn, công nghệ, kĩ năng,... nên nhận được thù lao rẻ mạt. Do đó, khó có loại hình gia công trường tồn cho các bên tham gia. 

- Mâu thuẫn về văn hóa trong việc sử dụng lao động quốc tế. Thông thường, bên đặt gia công luôn luôn muốn khai thác triệt để lao động nên áp dụng nhiều phương pháp quản lí công nghiệp mạnh hay giảm thiểu các chế độ đãi ngộ trong khi lao động ở bên nhận gia công chưa quen với cường độ và phong cách làm việc mới. Đây là nguyên nhân đổ vỡ của không ít các quan hệ kinh tế bạn hàng.

(Theo Giáo trình Nghiệp vụ ngoại thương, NXB Đại học Kinh tế quốc dân)