Rủi ro áp thuế tác động đáng kể đến hoạt động xuất khẩu

Báo cáo chiến lược tháng 11 của Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MASVN) dẫn đánh giá từ Economist Intelligence Unit (EIU), Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia dự kiến sẽ chịu tác động đáng kể trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.

Theo dự báo của EIU, tăng trưởng GDP của Việt Nam được dự đoán sẽ chậm lại trung bình 0,8 điểm phần trăm trong giai đoạn 2025-2026. Nguyên nhân chính đến từ những thay đổi có thể xảy ra trong chính sách thương mại quốc tế, khiến Việt Nam trở thành nước có tác động kém khả quan đứng thứ ba về mặt xuất nhập khẩu, chỉ sau Mexico và Trung Quốc.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đe dọa sẽ áp thuế trừng phạt lên tới 60% hoặc cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ. Ông đồng thời có ý định tăng thuế nhập khẩu từ 10-20% đối với hàng hóa từ các nước khác. Ban đầu Việt Nam có thể hưởng lợi từ xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng "Trung Quốc + 1", nhưng đồng thời cũng sẽ phải đối mặt với áp lực cạnh tranh về giá tại thị trường Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Bên cạnh đó, theo MASVN, Việt Nam có thể gặp bất lợi do các biện pháp bảo hộ của Mỹ nhằm ưu đãi các nhà sản xuất trong nước. Nguy cơ bị áp thuế đối với các sản phẩm có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng được sản xuất tại nước thứ ba cũng là điều đáng lo ngại.

Tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025), ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam và ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc Khối Đầu tư Dragon Capital, cũng đã nêu những tác động từ nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump tới kinh tế Việt Nam và thế giới.

Kinh tế trưởng ADB Việt Nam cho biết, với câu chuyện lạm phát và lãi suất đã ở phía sau, một trong những ẩn số lớn trong thời gian tới là chính quyền mới của Mỹ. “Điều khiến mọi người khó đánh giá là ông Donald Trump có làm những gì đã tuyên bố hay không và làm tới mức độ nào”, ông Hùng nói.

Chuyên gia nêu những biến số như mức độ tăng thuế, áp đặt hạn chế mà chính quyền mới của Tổng thống Trump sẽ đưa ra. “Chính quyền mới không nhất thiết sẽ làm những gì Tổng thống Trump đã hứa trong tranh cử. Nhưng chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tới thương mại thế giới”, chuyên gia ADB nhận định.

Ông cảnh báo nền kinh tế Việt Nam độ mở thương mại, xuất khẩu đóng góp lớn vào GDP và tăng trưởng, nên trong bối cảnh có những khó khăn về chính sách thương mại toàn cầu, đặc biệt là thị trường Mỹ thì sẽ phải đối mặt với thách thức. 

Ông Nguyễn Bá Hùng và ông Lê Anh Tuấn. (Ảnh: BTC).

Đồng quan điểm, Giám đốc Khối Đầu tư Dragon Capital, đánh giá rằng nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump sẽ ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế toàn cầu. “Trump version 2" (nhiệm kỳ hai của ông Trump) không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà nó thiên về một số chính sách tiền tệ”, ông Tuấn nhận định.

Trong cuộc họp chính sách gần nhất, các quan chức Fed đã quyết định hạ lãi suất thêm 25 bps. Ngoài ra, Chủ tịch Jerome Powell cũng đề cập nhiều khả năng Fed sẽ hạ chi phí đi vay thêm 25 bps tại cuộc họp tháng 12 tới đây. Tuy nhiên, ông Powell dường như không nhận định về tình hình kinh tế và xu hướng lãi suất trong năm 2025.

Theo chuyên gia của Dragon Capital, lý do ông Powell không đưa ra dự báo cho năm 2025 là bởi khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền, khả năng cao ông Trump sẽ muốn USD mạnh lên. “Khi ông Trump tái đắc cử, lợi suất trái phiếu lập tức tăng mạnh. Điều đó có nghĩa rằng khi lãi suất ở Mỹ duy trì ở mức cao thì không gian của mình về chính sách tiền tệ sẽ hẹp đi”, ông Tuấn cho hay.

Ngoài ra, khi ông Trump giành chiến thắng, thị trường chứng khoán Trung Quốc vẫn tăng mà không giảm, do Bắc Kinh đã chuẩn bị những gói kích cầu rất mạnh và sẽ tung ra dựa theo kết quả bầu cử. “Khi Trung Quốc bị đánh thuế cao, khả năng nước này thực hiện phá giá đồng tiền là rất lớn. Khi Trung Quốc thực hiện chính sách này nền kinh tế Việt Nam sẽ có những áp lực riêng”, ông nhấn mạnh.

VinaCapital có góc nhìn lạc quan hơn. Nhà quản lý quỹ cho rằng những rủi ro về áp thuế đã bị đẩy lên quá mức cần thiết và không có lý do gì để lo ngại rằng chiến thắng của ông Trump sẽ làm chệch hướng tăng trưởng kinh tế lành mạnh của Việt Nam.

Nhà quản lý quỹ dự báo nền kinh tế sẽ có ít sự hỗn loạn hơn so với nhiệm kỳ trước của tân chủ nhân Nhà Trắng. Lần này, ông Trump có sự hiểu biết tốt hơn về cách thức hoạt động của chính quyền và có những doanh nhân thông minh, thành đạt tư vấn, vì vậy ông có khả năng sẽ có một cách tiếp cận tập trung hơn đối với các vấn đề thương mại.

Khía cạnh khác, thặng dư thương mại lớn của Việt Nam với Mỹ có thể trở thành vấn đề. Việt Nam có thặng dư thương mại khoảng 100 tỷ USD với Mỹ vào năm ngoái, khiến Việt Nam trở thành quốc gia có cán cân thương mại lớn thứ ba với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico.

Vào một thời điểm nào đó, sự mất cân bằng này sẽ trở thành vấn đề đối với chính quyền của ông Trump. Tuy vậy, điều này có thể được giải quyết dễ dàng bằng cách mua các sản phẩm giá trị cao như khí LNG và động cơ máy bay từ Mỹ.

VinaCapital tin rằng Việt Nam sẽ vẫn duy trì được đà phát triển ổn định dưới thời chính quyền ông Trump. Chính sách ngoại giao khéo léo trong việc duy trì quan hệ tốt với tất cả các cường quốc trên thế giới đã giúp Việt Nam đạt được nhiều thành công, và không có lý do gì để tin rằng điều này sẽ thay đổi.

Mặc dù có thể Mỹ sẽ áp thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu, nhưng rất khó có khả năng Mỹ sẽ áp thuế nặng (20-30%) đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Hơn nữa, nếu Mỹ áp thuế toàn diện, ví dụ như 5-10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ tất cả các quốc gia ngoài Trung Quốc, Việt Nam vẫn sẽ giữ được lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh khác về dòng vốn FDI.

Nhóm ngành nào chịu tác động nhất?

Đối với thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, phân tích của Dragon Capital cho biết trong ba năm trước khi COVID-19 bùng phát, dưới thời ông Trump, các doanh nghiệp niêm yết trên TTCK Việt Nam đạt mức tăng trưởng lợi nhuận ròng khả quan 19,1%.

Các chính sách và phát ngôn khó đoán của ông Trump đã làm gia tăng độ biến động cho TTCK. Dù vậy, VN-Index vẫn ghi nhận mức lợi nhuận kép hàng năm khoảng 15% trong giai đoạn này, chỉ thấp hơn một chút so với tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp do chịu tác động chiết khấu từ sự biến động thị trường.

Hiện tại, triển vọng kinh tế và thương mại của Việt Nam vẫn tương đối tích cực, được hỗ trợ bởi định hướng tăng trưởng của Chính phủ, mang lại nhiều cơ hội hơn là rủi ro. Ở chiều ngược lại, đồng USD mạnh lên có thể kéo dài việc rút vốn của nhà đầu tư nước ngoài tại các thị trường mới nổi để chuyển sang thị trường Mỹ.

Các thị trường mới nổi, bao gồm Việt Nam, có thể tiếp tục phải chịu chiết khấu về định giá, như đã xảy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump. Điều này dẫn đến lợi nhuận kỳ vọng của TTCK Việt Nam có thể thấp hơn so với tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp.

Dù vậy, P/E dự phóng năm 2024 của TTCK Việt Nam vẫn ở mức 11,5 lần, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 5 năm là 17,2 lần, cho thấy khả năng giảm thêm sẽ bị hạn chế nhờ quan điểm tích cực của các nhà đầu tư trong nước.

Theo phân tích mới đây, BSC Research, đánh giá ảnh hưởng từ nhiệm kỳ mới của ông Trum ở mức trung bình đối với các nhóm ngành điện, dầu khí, xuất nhập khẩu, khu công nghiệp, công nghệ thông tin.

Đồng thời, bộ phận phân tích BSC cho rằng ngành thép Việt Nam sẽ bị ảnh hướng tiêu cực khi Mỹ đã bắt đầu điều tra nguồn gốc xuất xứ và áp thuế đối với các thép nhập khẩu từ các quốc gia lân cận như Mexico, Canada.

Agriseco Research đánh giá khả quan đối với khu công nghiệp, dệt may, gỗ; trung lập đối với thủy sản, chất dẻo, dầu khí; kém tích cực đối với thép và năng lượng tái tạo. Trong đó, chính sách của ông Trump có thể làm chậm tốc độ chuyển đổi sang năng lượng sạch.

Bước sang hai tháng cuối năm, Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam kỳ vọng những bất ổn xoay quanh chính sách lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và kết quả bầu cử tổng thống Mỹ sẽ dần được làm rõ. Điều này sẽ giúp xóa tan những lo ngại về triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu cho năm 2025.

Dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump, bất động sản công nghiệp được dự đoán sẽ hưởng lợi từ chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu mang tên "Trung Quốc + 1", nhưng tác động đến dòng vốn FDI đối với thị trường Việt Nam dự kiến sẽ duy trì xu hướng ổn định trước đó.