Thanh khoản chứng khoán co hẹp

Một điểm nổi bật của thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2024 là thanh khoản thấp kéo dài. Giá trị giao dịch bình quân phiên trong nửa cuối năm trên HOSE chỉ khoảng 15.600 tỷ đồng, thấp nhất rơi vào tháng 11. Mức thanh khoản này giảm 28% so với nửa đầu năm (bình quân 21.600 tỷ đồng, cao nhất rơi vào tháng 3).

Thanh khoản èo uột kết hợp với việc thị trường, đại diện là VN-Index, mãi không vượt mốc 1.300 điểm. Điều này khiến tâm lý chung trở nên bi quan, chán nản, khi cơ hội “săn tiền” không nhiều và rõ nét. Thậm chí, việc “lướt sóng” (giao dịch ngắn hạn) khiến nhà đầu tư cá nhân gặp rủi ro thua lỗ.

Diễn biến thanh khoản “nhỏ giọt” đến từ nhiều nguyên nhân. Đầu tiên là dòng tiền ngoại liên tục rút ròng. Đến tháng 12/2024, con số rút ròng đã lên đến gần 4 tỷ USD.

Điều này do áp lực tỷ giá USD so với VND lên cao, định giá thị trường không quá hấp dẫn so với mặt bằng trong khu vực, đồng thời năm 2024 dòng vốn trên thế giới có xu hướng rót vào mảng công nghệ - với cổ phiếu tập trung tại thị trường chứng khoán Mỹ.

Chứng khoán Việt Nam lại có vốn hóa chủ yếu tại nhóm ngân hàng và bất động sản. Cổ phiếu ngân hàng từng tăng giá tốt vào quý đầu năm 2024, nhưng khi nhóm này điều chỉnh cũng tác động đến thị trường, khiến VN-Index chưa thể vượt 1.300 điểm. Đối với bất động sản, xu hướng đi ngang hoặc giảm vẫn tiếp diễn trên đa số mã đại diện.

Năm 2024, tâm lý chung còn có phần thất vọng bởi câu chuyện hệ thống công nghệ KRX chưa vận hành như dự kiến, hay thị trường Việt Nam tiếp tục “lỡ hẹn” nâng hạng từ cận biên lên mới nổi.

Dòng tiền mới tham gia thị trường chứng khoán cũng không phải là điểm sáng. Lượng tài khoản mở mới có xu hướng chậm lại về cuối năm. Theo dữ liệu Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), số lượng tài khoản cá nhân trong nước chỉ tăng trung bình 150.000 đơn vị trong các tháng 9, 10 và 11.

Trong khi đó, nhà đầu tư có nhiều sự lựa chọn trong 2024. Các kênh vàng, tiền số đều xuất hiện những con sóng tăng giá, lãi suất huy động đi lên, hay bất động sản cũng ghi nhận những diễn biến “ấm” lên, qua đó chia sẻ dòng tiền với chứng khoán.

Kỳ vọng dòng vốn chảy mạnh vào chứng khoán trở lại

Từ quan sát lịch sử, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích của Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) nhận thấy, sau những giai đoạn bùng nổ như 2020 - 2021, sụp đổ vào 2022, thị trường chứng khoán cần bước vào giai đoạn tích lũy trở lại.

Giai đoạn tích lũy thường thanh khoản sẽ thấp, nhà đầu tư dễ trở nên chán nản, rời bỏ thị trường. Ông kỳ vọng sau giai đoạn này, thị trường có thể bùng nổ, cùng với thanh khoản dâng cao trở lại.

Trong thời gian tới, thanh khoản chứng khoán được kỳ vọng sẽ khởi sắc hơn, đến từ một số động lực sau.

Đầu tiên, chứng khoán Việt Nam đã lỡ “chuyến tàu” nâng hạng năm 2024 và sắp tới, FTSE Rusell một lần nữa sẽ đánh giá thị trường vào tháng 3. Trường hợp đáp ứng các tiêu chí của tổ chức xếp hạng, chứng khoán sẽ “kéo” niềm tin và thanh khoản quay trở lại.

Thứ hai, cốt lõi của thị trường đến từ các nhóm cổ phiếu đóng góp chủ yếu vào vốn hóa, gồm tài chính - ngân hàng, bất động sản. Trong đó, nhóm bất động sản ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý nhà đầu tư cũng như thanh khoản thị trường. Vì vậy, bài toán đặt ra là làm sao cải thiện thanh khoản nhóm bất động sản.

Câu chuyện của nhóm bất động sản phần lớn liên quan đến pháp lý các dự án. Trong tháng 11/2024, Quốc hội đã thông qua một số luật, bao gồm Luật Đất đai sửa đổi. Khi Luật Đất đai sửa đổi đã chính thức thông qua, Việt Nam cần đẩy nhanh các giải pháp để gỡ vướng pháp lý cho các dự án.

“Giải quyết được pháp lý sẽ là một mũi tên trúng hai đích: một là tín dụng ngân hàng vào thị trường bất động sản, hai là khôi phục thanh khoản vào nhóm bất động sản. Khi đó, tâm lý nhà đầu tư chứng khoán cũng lạc quan hơn, tác động tích cực đến thanh khoản thị trường”, ông Nguyễn Thế Minh nhận định.

Thứ ba là kỳ vọng câu chuyện bán ròng của khối ngoại đảo chiều. Hiện giá trị giao dịch của khối ngoại đã xuống rất thấp và tỷ lệ sở hữu của khối ngoại chỉ còn khoảng 16% so với toàn thị trường (theo giá trị vốn hóa).

Nhóm nhà đầu tư ngoại cần được đáp ứng một số yếu tố như nâng hạng, tỷ lệ sở hữu nước ngoài. Khi khối ngoại quay trở lại đồng thời sẽ giúp cải thiện tâm lý nhà đầu tư trong nước.

Ở góc độ quỹ ngoại, phân tích của Dragon Capital cho thấy tính đến cuối tháng 11, VN-Index giao dịch ở mức P/E 12 tháng gần nhất là 13,7 lần và P/E dự phóng năm 2024 là 11,8 lần, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình năm 2018 (19 lần) và mức trung bình 5 năm (17,1 lần). Đơn vị quản lý quỹ dự phóng P/E thị trường năm 2025 ở mức khoảng 10 lần.

Theo Dragon Capital, dù các yếu tố bên ngoài vẫn tiềm ẩn rủi ro nhưng động lực tăng trưởng nội tại của Việt Nam và nỗ lực hiện đại hóa của Chính phủ lại cho thấy triển vọng tích cực. Kỳ vọng triển khai hệ thống giao dịch KRX và tiến trình nâng hạng lên thị trường mới nổi dự báo sẽ thu hút thêm sự quan tâm từ nhà đầu tư.

Hay tại thư gửi nhà đầu tư vào gần cuối năm 2024, ông Petri Deryng, nhà điều hành Pyn Elite Fund, giữ vững quan điểm lạc quan đối với chứng khoán Việt Nam.

Kỳ vọng dài hạn của Pyn Elite đối với VN-Index vẫn không đổi, ở mức 2.500 điểm. Mục tiêu này dựa trên mức tăng trưởng thu nhập đáng kể dự kiến trong khoảng thời gian 2 - 3 năm tới và định giá thị trường chứng khoán theo P/E ở mức 16 lần.

Tuy nhiên, ông Petri Deryng cho biết nhà đầu tư đã tập trung vào các rủi ro giảm giá hơn là triển vọng. Tâm lý chung bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đồng USD mạnh lên, rủi ro về thuế quan tiềm tàng từ chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump (nhiệm kỳ thứ hai) và dòng vốn nước ngoài chảy ra khỏi thị trường chứng khoán.

Với các doanh nghiệp niêm yết của Việt Nam duy trì tăng trưởng thu nhập, P/E dự phóng cho thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2025 sẽ giảm về 10,1 lần. Đại diện Pyn Elite tin rằng rủi ro giảm giá mà các nhà đầu tư lo ngại sẽ không còn và trọng tâm sẽ chuyển sang tăng trưởng thu nhập của các doanh nghiệp niêm yết và mức định giá tương ứng trên thị trường.

Vốn hóa thị trường kết hợp của sàn HOSE, HNX và thị trường UPCoM so với GDP vào năm 2025 đạt tỷ lệ 57%, theo ông Petri Deryng là hợp lý. Nhà điều hành quỹ nhận định tỷ lệ này đối với thị trường chứng khoán của một nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng có thể dễ dàng đạt mức gần 100%.