Tại sự kiện IPO Roadshow mới đây của Chứng khoán VPBank (VPBankS), ông Hoàng Nam – Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phân tích, CTCP Chứng khoán Vietcap – chia sẻ quan điểm về triển vọng kinh tế và cơ hội đầu tư trong chu kỳ mới của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Vị này đánh giá nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn thuận lợi với nhiều chính sách hỗ trợ tăng trưởng đồng bộ. Ngân hàng Nhà nước được kỳ vọng duy trì mặt bằng lãi suất thấp để kích thích tín dụng, trong khi đầu tư công dự kiến tăng 25% so với năm trước, tạo hiệu ứng lan tỏa tới hoạt động sản xuất – kinh doanh và nhóm doanh nghiệp niêm yết.

Nâng hạng – chất xúc tác cho dòng vốn mới

Ông Nam cho rằng, việc FTSE Russell chính thức nâng hạng Việt Nam lên nhóm “mới nổi thứ cấp” đã trở thành chất xúc tác mạnh cho dòng vốn quốc tế. Dự kiến, khoảng 1–2 tỷ USD vốn thụ động và 5–6 tỷ USD vốn chủ động sẽ đổ vào thị trường, góp phần tăng thanh khoản và củng cố niềm tin nhà đầu tư.

Song song với đó, Chính phủ đang triển khai Đề án nâng hạng thị trường, hướng tới hai mục tiêu: đạt chuẩn “mới nổi” theo MSCI và “mới nổi bậc cao” theo FTSE Russell. Trong khuôn khổ đề án, nhiều cải cách quan trọng được đặt ra, bao gồm việc đưa cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP) vào vận hành từ năm 2027. Theo ông, đây sẽ là bước ngoặt giúp thị trường vốn Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực quốc tế, mở đường cho dòng vốn dài hạn quy mô lớn.

Làn sóng IPO trị giá 50 tỷ USD đang hình thành

Cùng với xu hướng nâng hạng, môi trường chính sách hiện nay cũng khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng kênh huy động vốn trên thị trường chứng khoán. Chính phủ xác định kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng chính theo Nghị quyết 68, và điều đó tạo tiền đề cho làn sóng IPO mới.

Ông Nam ước tính, tổng giá trị IPO trong vài năm tới có thể đạt khoảng 50 tỷ USD, trải rộng ở nhiều lĩnh vực như ngân hàng, bảo hiểm, năng lượng, hạ tầng và tiêu dùng. Dòng vốn dồi dào, niềm tin nhà đầu tư cải thiện cùng quy mô doanh nghiệp ngày càng lớn sẽ tạo ra nguồn “hàng hóa” chất lượng, giúp thị trường Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu vốn hóa 120% GDP vào năm 2030.

Tuy nhiên, vị chuyên gia lưu ý rằng quy mô thị trường hiện tại vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng. Năm 2024, tổng vốn hóa mới đạt 56% GDP – thấp hơn nhiều nước trong khu vực – và dù đã tăng mạnh từ đầu năm, tỷ lệ này vẫn quanh 70%, còn cách xa mục tiêu đề ra.

Trái phiếu doanh nghiệp – mắt xích quan trọng của thị trường vốn

Cùng với cổ phiếu, thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế. Tổng dư nợ tín dụng/GDP của Việt Nam năm 2024 ở mức 136%, phản ánh sự phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng, trong khi dư nợ trái phiếu doanh nghiệp mới đạt 15%.

Chính phủ đặt mục tiêu nâng tỷ lệ này lên 25% GDP vào năm 2030, qua đó giảm áp lực cho hệ thống tín dụng và tăng khả năng huy động vốn trung – dài hạn cho khu vực tư nhân. Nhà phân tích cho rằng, đây là dư địa tăng trưởng lớn cho các công ty chứng khoán có thế mạnh tư vấn, thẩm định và phát hành trái phiếu.

Ngành chứng khoán tái định hình trong chu kỳ mới

Ngành chứng khoán đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng. Trụ cột lợi nhuận chính là cho vay ký quỹ (margin) ghi nhận sự phân hóa rõ rệt giữa nhóm có ngân hàng hậu thuẫn và nhóm độc lập.

Từ năm 2022 đến quý II/2025, nhóm 5 công ty chứng khoán có ngân hàng đứng sau đạt mức tăng trưởng dư nợ margin bình quân 83%/năm, trong khi nhóm độc lập chỉ bằng một nửa. Thị phần cho vay của nhóm có ngân hàng tăng từ 16% lên 24%, trong khi nhóm độc lập giảm từ 33% xuống 30%.

Nguyên nhân, theo ông Nam, đến từ lợi thế cấu trúc của nhóm có ngân hàng hậu thuẫn: nguồn vốn rẻ, ổn định và khả năng cung cấp margin với chi phí thấp. Trong bối cảnh thị trường giá lên, đây là yếu tố tạo khác biệt lớn về năng lực cạnh tranh.

Một số công ty đã chạm giới hạn gấp đôi vốn chủ sở hữu, trong khi nhóm có ngân hàng vẫn còn dư địa tăng trưởng mạnh. Cạnh tranh vì vậy không chỉ nằm ở quy mô vốn, mà còn ở khả năng cung cấp dịch vụ đầu tư toàn diện cho khách hàng.

Từ margin đến hệ sinh thái đầu tư toàn diện

Ông nhấn mạnh, cuộc đua thị phần của các công ty chứng khoán đang mở rộng ra ngoài mảng margin. Trong dài hạn, đơn vị dẫn đầu sẽ là tổ chức có thể phục vụ trọn gói nhu cầu đầu tư của khách hàng – từ cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đến dịch vụ quản lý tài sản.

Thực tế, 72% tài sản của người giàu Việt Nam hiện vẫn nằm ở bất động sản và tiền mặt – tỷ lệ cao hơn đáng kể so với trung bình toàn cầu. Điều này cho thấy tiềm năng lớn trong việc chuyển dịch dòng vốn sang các kênh đầu tư có lợi suất cao hơn. Công ty chứng khoán nào sở hữu danh mục sản phẩm đa dạng, năng lực thẩm định tốt và nền tảng vốn mạnh sẽ nắm lợi thế rõ rệt trong giai đoạn tới.

Chu kỳ tăng trưởng mới của ngành chứng khoán

Từ năm 2018 đến nay, 8 cổ phiếu chứng khoán hàng đầu trên sàn đạt mức sinh lời trung bình 29% mỗi năm, phản ánh vai trò then chốt của ngành trong nền kinh tế. Khi dòng vốn nội – ngoại cùng hội tụ, những công ty có chiến lược dài hạn, nền tảng tài chính vững và hệ sinh thái sản phẩm đa dạng sẽ tiếp tục dẫn dắt.

Theo ông Nam, bối cảnh hiện nay đang mở ra chu kỳ tăng trưởng mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Làn sóng IPO trị giá 50 tỷ USD, tiến trình nâng hạng thị trường và sự chuyển dịch trong cấu trúc ngành đang định hình lại toàn bộ thị trường vốn.

Trong bức tranh đó, nhóm công ty có nền tảng ngân hàng hậu thuẫn, tiêu biểu như VPBankS, được xem là đại diện cho xu hướng phát triển mới – nơi sức mạnh vốn, công nghệ và năng lực đầu tư kết hợp để tạo ra lợi thế cạnh tranh dài hạn.