Giai đoạn then chốt trong lộ trình nâng hạng

Nếu Việt Nam đáp ứng đầy đủ các tiêu chí do FTSE Russell đặt ra, thì vào tháng 9/2025, tổ chức này sẽ đưa Việt Nam vào danh sách thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging Market), với khả năng công bố chính thức vào đầu tháng 10/2025 và áp dụng từ tháng 3/2026.

Tại sự kiện VIOD Directors Talk với chủ đề “Thu hút đầu tư qua Thị trường Chứng khoán Việt Nam và Hành trình nâng hạng quốc tế”, do Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) tổ chức, ông Phạm Hồng Sơn, Chủ tịch danh dự VIOD, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) nhìn nhận, việc nâng hạng không phải là đích đến cuối cùng mà là thành quả của 25 năm phát triển liên tục.

Ông cho rằng Việt Nam đã đi dần từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, đây là những chuẩn mực cần phải thực hiện và ngay từ khi xây dựng thị trường, UBCKNN đã định hướng phát triển theo các chuẩn mực đó.

Ông cũng nhận định tiêu chí nâng hạng không chỉ do cơ quan quản lý quyết định mà còn phụ thuộc vào khẩu vị và trải nghiệm của nhà đầu tư nước ngoài.

Cơ hội tiếp cận dòng vốn quốc tế là rất lớn, nhưng đi kèm áp lực phải đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu về minh bạch, quản trị và chất lượng hàng hóa. Ông Sơn cho rằng toàn bộ các chủ thể trong thị trường cần phối hợp chặt chẽ, duy trì các chuẩn mực này không chỉ để được nâng hạng mà còn để giữ vững vị thế khi đã được công nhận.

Chất lượng hàng hoá – tiêu chí cốt lõi để hút vốn

Giải thích về kỳ vọng của nhà đầu tư quốc tế, ông Sơn nói: “Khi nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường, họ phải cảm thấy rằng hàng hóa đúng với đồng tiền họ bỏ ra, đúng với mức họ cần”. Ông phân tích rằng hàng hoá không chỉ là số lượng cổ phiếu niêm yết mà còn bao gồm tổng thể giá trị mà doanh nghiệp và thị trường đem lại cho nhà đầu tư.

Ông nêu rõ bốn yếu tố tạo nên hàng hoá đúng chuẩn: quản trị công ty theo chuẩn mực quốc tế, nguồn cung cổ phiếu chất lượng từ doanh nghiệp quy mô lớn và tiềm năng, báo cáo tài chính chuẩn IFRS kèm công bố thông tin song ngữ, cùng hạ tầng giao dịch hiện đại.

Trong đó, hệ thống giao dịch mới vận hành hai năm qua được ông đánh giá là một điểm cộng rất lớn trong nâng hạng, góp phần tăng tính công khai và minh bạch. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng công bố thông tin, đặc biệt bằng tiếng Anh, vẫn còn hạn chế và cần sớm cải thiện để đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư toàn cầu.

Theo ông Sơn, nếu hàng hoá không đạt đúng chuẩn, vốn ngoại có thể rút đi nhanh chóng, ảnh hưởng tiêu cực tới thị trường. Ngược lại, khi chất lượng được bảo đảm, nhà đầu tư sẽ sẵn sàng giải ngân và gắn bó lâu dài.

 Dòng vốn ETF và bài toán nới room 

Một lợi ích lớn từ việc nâng hạng là khả năng thu hút dòng vốn thụ động từ các quỹ ETF toàn cầu. Bà Nguyễn Hoài Thu, Tổng Giám đốc Khối Đầu tư Chứng khoán VinaCapital, cho biết FTSE dự báo khoảng 1 tỷ USD vốn sẽ chảy vào thị trường thông qua các ETF, còn dòng vốn từ các quỹ chủ động có thể cao gấp vài lần con số này. Nếu dự báo trở thành hiện thực, đây sẽ là lực đẩy mạnh cho thanh khoản và quy mô thị trường.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Hồng Sơn, điểm nghẽn lớn hiện nay là khả năng hấp thụ vốn khi nhiều cổ phiếu đã hết room và không đủ đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư nước ngoài.

Ông cho rằng cần mở rộng tỷ lệ sở hữu cho khối ngoại ở những lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ, đồng thời đẩy mạnh cổ phần hóa, IPO và đa dạng hóa ngành nghề niêm yết. Đây được xem là giải pháp để gia tăng nguồn cung chất lượng, giúp thị trường tận dụng trọn vẹn cơ hội từ nâng hạng.

Nếu không xử lý sớm vấn đề này, lợi ích dài hạn của dòng vốn quốc tế có thể bị hạn chế đáng kể. Do đó, chiến lược cung ứng “hàng” là yếu tố sống còn để không chỉ đón vốn mà còn giữ được vốn.

Giữ hạng và hướng tới chuẩn MSCI 

Ông Sơn khẳng định Việt Nam không nên dừng lại ở mục tiêu FTSE mới nổi mà cần hướng tới MSCI mới nổi, thậm chí ở mức cao hơn. Ông dẫn chứng thực tế từ một số thị trường đã bị tụt hạng do không duy trì được các tiêu chuẩn, khiến nhà đầu tư mất niềm tin và dòng vốn rút đi.

Để giữ vững hạng và hướng tới MSCI, ông đề xuất nâng cấp toàn diện các chuẩn mực công bố thông tin, áp dụng đầy đủ IFRS, bắt buộc báo cáo song ngữ, đồng thời siết chặt giám sát và xử lý hành vi thao túng giá.

Cùng với đó là phát triển sản phẩm mới như ETF, REIT và trái phiếu doanh nghiệp minh bạch để giảm phụ thuộc vào vốn ngân hàng, mở rộng cơ sở nhà đầu tư tổ chức thông qua khuyến khích quỹ hưu trí tự nguyện và nới điều kiện phân phối quỹ.

Việc phổ cập kiến thức tài chính cho nhà đầu tư cá nhân và thành viên hội đồng quản trị được xem là nền tảng xây dựng văn hóa đầu tư bền vững.

Theo ông Sơn, ổn định chính sách và hợp tác quốc tế là nền tảng giữ niềm tin của nhà đầu tư dài hạn, đồng thời là yếu tố cốt lõi để bảo vệ và phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.